του Τίτου Χριστοδούλου
«Είμαι υπέρ της τήρησης του νόμου». Σε πρώτη ανάγνωση, δήλωση α-νόητη, στερούμενη νοήματος. Διότι αν θεωρήσουμε, με τον Φιλόσοφο, νοηματικές προτάσεις, δηλωτικές κάποιου εμπειρικού νοήματος, αυτές των οποίων και η αντίθετες θα είχε νόημα να λεχθούν, η πρόταση αυτή, στο πραγματιστικό της επίπεδο, είναι α-νόητη, «sin-loss» (Βίτγκενστάιν). Όσο αδι-ανόητο είναι να ισχυρισθεί κανείς το αντίθετο, «δεν είμαι υπέρ της τήρησης του νόμου». Εφάμιλλη λοιπόν σε νοηματικότητα η πρόταση αυτή με εκείνες τις απύθμενες ερωτήσεις των τηλεοπτικών αθλητικογράφων στους προπονητές των ομάδων μετά τον αγώνα: «είστε απογοητευμένος που έχασε η ομάδα σας;».
Σε δεύτερη ανάγνωση, που περιλαμβάνει και την γνώση ότι στην δήλωση αυτή προέβη ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, στο απότοκο του σκανδάλου των οδοντικών μασημάτων του Εισαγγελέως κ. Παπασάββα, η πρόταση είναι υπο-δηλωτική επικίνδυνων δογμάτων. Ποία είναι η πηγή της νομιμότητας στην χώρα αυτή; Θεσπίζει ο Νόμος τον Πρόεδρο ή ο Πρόεδρος τον Νόμο; Ποίαν νομιμοποιητική για τον νόμο της χώρας βαρύτητα και ισχύ μπορεί να εκλαμβάνει ο πρόεδρος ότι έχει η δήλωσίς του;
Η πίστη στην ισχύ του νόμου (rule of law) ωδήγησε τον μεγάλο κοινωνιολόγο Μαξ Βέμπερ να γράψει ότι «η πιο διαδεδομένη και γνωστή πηγή νομιμότητας (legitimacy) σήμερα είναι η πίστη στην ισχύ του νόμου» (legality, το «σύννομον»). Το απεριόριστον δίκαιον του νομοθέτου, ως πηγής του «θετικού δικαίου» που, στην Ευρωπαϊκή παράδοση του Διαφωτισμού, αντικατέστησε την νομιμοποιητική ισχύ του φυσικού δικαίου (natural law) ή των μοναρχικών απολυτοκρατιών.
Παρ’ όλα αυτά, μια παράδοση αυτονομιμοποιητικής δικαιοδοσίας της πολιτικής εξουσίας παρέμεινε στα κομμουνιστικά καθεστώτα. Αντίθετα από τις συνταγματικές δημοκρατίες που στηρίζονται στο κρατικό μονοπώλιο του νόμου και της βίας, και στη νομιμοποιητική δύναμη της ισχύος του νόμου σε ένα κράτος δικαίου και φιλελεύθερης ισότητας κάθε πολίτου ενώπιον του νόμου, τα απολυταρχικά καθεστώτα νομιμοποιούν τον εαυτό τους δια μέσου μιας πολιτικής εννοίας της ισχύος του νόμου, legality, εστερημένης από κάθε σχέση με τον «νόμο» και την «δικαιοσύνη». Την αυτονομία, δηλαδή, της έννομης τάξης στην έλλογη συνάφεια της με την ηθική και την πολιτική, στα πλαίσια των πρακτικών μιας εγκαθιδρυμένης και δρώσας δημοκρατίας.
Δηλώσεις σαν αυτή που το παρόν σχολιάζει, του Προέδρου της Δημοκρατίας, θα είχαν «νόημα» σαν νομιμοποιητικό διάταγμα, «decree», μόνο στα πλαίσια ενός πολιτικού βολουνταρισμού των ελίτ της εξουσίας που στην ουσία θα ισοδυναμούσε με μια αυτονομιμοποιημένη διαδικασία αναστολής του νόμου και της ηθικής. Όπως συνέβαινε στην κομμουνιστική Ευρώπη. Κι όπως αντιπροσωπεύεται στην χαρακτηριστική δήλωση, κάποτε, του Τίτο της Γιουγκοσλαβίας: «Δεν θα αρπαζόμαστε από τον νόμο όπως ο μεθυσμένος από τους στύλους των φαναριών».
Δεν γνωρίζουμε, και δεν θέλουμε να πιστεύουμε, ότι σε οποιονδήποτε βαθμό η αδέξια (και αυτή) δήλωση του Προέδρου, αντικατοπτρίζει τέτοιες παρωχημένες και ιστορικά εξοβελισμένες απόψεις για το «έννομον» του «συννόμου», την νομιμοποίηση της ισχύος του νόμου. Πάνω από όλα, οι πολίτες της χώρας αυτής γνωρίζουν, και απαιτούν, η «αυτονομία» του νόμου κι η νομιμοποίηση της ισχύος τοη να έχει θέση και νόημα στα πλαίσια της θεσμοθετημένης έλλογης κι ηθικής διαδικασίας της εφαρμογής και παραγωγής των συνεπειών του νόμου Δηλαδή, της διαδικαστικής δικαιοσύνης (procedural justice), μπροστά στην οποία όλοι οι πολίτες είναι ίσοι κι η διεκπεραίωσή της είναι τυφλή στις επιμέρους ταυτότητές τους.
Εδώ, η «ετατιστική», κρατική έννοια του θετικού δικαίου υπερβαίνεται στην διαδικασία της αμοιβαίας αναγνώρισης από τα ηθικά, έλλογα στοιχεία και υποκείμενα της έννομης τάξης των δικαιωμάτων και καθηκόντων τους στην καθημερινή συνεργασία τους. Είναι ακριβώς στην συνεργασία αυτή και στην αμοιβαία αναγνώριση των ίσων δικαιωμάτων και καθηκόντων των πολιτών ως ίσων και ελευθέρων πολιτών που συνίσταται, εγκαθιδρύεται, η έννομη τάξη.
Και είναι ομοίως σαφές, στους πολίτες αυτής της χώρας, πόσον ακυρωτικές αυτής της τάξεως είναι ενέργειες σαν του εισαγγελέως κ. Παπασάββα και δηλώσεις σαν την σχολιαζόμενη, του Προέδρου.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου
Ένα ιστολόγιο προβληματισμού και διαλόγου...!!!