ΡΑΤΣΙΣΜΟΙ: ΑΠΟ ΤΙΣ ΣΤΑΥΡΟΦΟΡΙΕΣ ΣΤΟΝ 20ο ΑΙΩΝΑ... του Τίτου Χριστοδούλου

Γράφει ο Τίτος Χριστοδούλου:

Ρατσισμοί: Από τις Σταυροφορίες στον 20ο αιώνα.
Racisms: From the Crusades to the 20th Century.
(by Francisco Bethecourt, professor of History, King's College London, Princeton 2013)

Βιβλίο καίριο, καθώς καλπάζει η ξενοφοβία στην Ευρώπη, κι όλο και πιο ανοικτά επενδύουν σε αυτήν τα ευρωπαϊκά κόμματα, σε όλη την Ευρώπη (θα το δείτε στα αποτελέσματα των εκλογών, φέτος).

Κι ενώ οι τελευταίας εσοδείας ρατσιστές αποστασιοποιούνται από τον 'επιστημονικό ρατσισμό' των Ναζί, με τις νοσηρές ιδέες της βιολογικής διαφοράς, η ειδοποιός διαφορά που ξεχωρίζει τώρα είναι αυτή της πολιτιστικής διαφοράς και των φόβων για πολιτιστική ή αξιακή μόλυνση, όχι από κατώτερες γραμμές αίματος, αλλά από 'ξένες' αξίες και κοινωνικές ή πολιτισμικές πρακτικές: ειδικά το Ισλάμ.

Βέβαια, εξηγεί ο συγγραφέας, ο ρατσισμός πάει πολύ πιο πίσω από τις 'επιστημονικές' ιδέες του 19ου και του 20ού αιώνα, με απαρχή του τις Σταυροφορίες και τις ωκεάνειες εξερευνήσεις της Αναγέννησης. Πολιτικά σημαίνουσες οι ιδέες της πολιτιστικής διαφοράς δεν γίνονται από μόνες τους, όταν μάλιστα επιμένουν και απαμβλυτικές, ανθρωπιστικές ιδέες της ομοιότητας και της ταυτότητας, που υπόκεινται στην διαφορά.

Σημαντικό, αντίθετα, ρόλο στην ανάδυση ιδεολογιών του φυλετικού ή πολιτισμικού κινδύνου παίζει, σε κρίσιμες κι ευμετάβλητες ιστορικές περιστάσεις, ο φόβος απώλειας του στάτους, της κοινωνικής θέσης κοινωνικών ομάδων που θεωρούν ότι βάλλονται κι αμφισβητούνται.

Είναι σαφές ότι ζούμε τώρα, στην Ευρώπη της Κρίσης, σε μιά τέτοια κρίσιμη περίσταση, καθώς οι εργατικές τάξεις αισθάνονται παρατημένες κι απορφανισμένες από τα κρατούντα πολιτικά και οικονομικά συστήματα, και εστιάζουν την οργή κι αγανάκτησή τους στους μετανάστες.

Κι είναι ακόμη πιο εμφατικά κρίσιμο πώς πολιτικοί ηγέτες και πολιτικές δυνάμεις εμφανίζονται πρόθυμοι να εκμεταλευτούν αυτούς τους φόβους με προωθούμενες πολιτικές διακρίσεων.

Όταν οι κρίσεις που δημιουργούν οι κοινωνικο-οικονομικές συνθήκες εκφράζονται κι αναζητούν εξιλαστήριες εξηγήσεις σε πολιτισμικές ταυτότητες (= διαφορές) ο ηγεμονισμός έχει επιτύχει την στεγανοποίηση των πραγματικών αιτιών, όπως και την προστατευμένη διαιώνισή τους.