του Τίτου Χριστοδούλου
«Ηθική σήμερα έχει καταντήσει απλά να μην πράττεις το Κακό - δηλαδή Καλό είναι να μην πράττεις το Κακό»
Κάπως συγχυσμένα τα πράγματα. Τα ξεδιαλύνω. Η αρνητικού προσήμου ηθική είναι κυρίως η ιουδαιοχριστιανική παράδοση του καλού στη νομολογική δεοντολογία εντολών, μην και μην και μην και αμην.
Μην το συγχέουμε με την Καντιανή δεοντολογία (deontic ethics), την ηθική του δέοντος που ακριβώς απορρίπτει την «ετερονομία», την άντληση δηλαδή θεμελιωτικού κύρους των ηθικών κανόνων από την «διαταγή» μιας εξουσίας, εδώ του Θεού. Ο Καντ ανήκει στους λογοκράτες ηθικούς φιλοσόφους, ο λόγος (reason) είναι που επιτάσσει το δέον του ηθικού νόμου που ο φιλόσοφος βρίσκει να διαλάμπει μέσα του όπως «ο έναστρος ουρανός από πάνω» του.
Πρόκειται περί της κατηγορικής προσταγής (categorical imperative) που διατάσσει να πράττεις ως αυτό που θα κάνεις να θέλεις να ήτο καθολικός της πράξης νόμος και να βλέπεις τον άλλο άνθρωπο ως σκοπό και ποτέ ως μέσο... Η Ηθική του είναι δηλαδή πραξιοκεντρική, και στην θετική της πράξης έννοια, «πράξε» κι όχι «μην πράξεις», όχι μόνο την απαγορευτική. ΄Ομοια πραξιοκεντρική είναι η άλλη μεγάλη λογοκεντρική παράδοση, των Βρετανών Μπένθαμ και Μιλ, η ωφελιμοκρατία, δηλαδή η πράξη που αποβαίνει σε όφελος μιας πλειοψηφίας ανθρώπων. Κι εδώ το καλό ορίζεται σε αναφορά προς την ποιότητα της πράξης σύμφωνα με ένα καθολικό νόμο ή μέτρο. Το μέγιστο των ανθρώπων όφελος, ποσοτικά μετρούμενο.
Πολλοί φιλόσοφοι σήμερα, με αρχή στην Βρετανία την αναλυτική φιλόσοφο Anscombe, επιστρέφουν στην Αριστοτελική «αρετολογική» ηθική, που βλέπει το αγαθό σε αναφορά με τις πραξιολογικέες επιλογές του ενάρετου ή φρόνιμου ανδρός, η περί των πρακτών ορθότης. αυτό που λέγει ο Μπαντιού σας «πρακτική ύπαρξη παράστασης του Καλού είναι να βρίσκεις τι είναι Καλό και να το πράττεις». Δηλαδή η διανοητική αρετή εύρεσης του καλού ανάμεσα σε διάφορες πραξιολογικές επιλογές και να το πράττεις, εκτός κι αν είσαι «ακρατής», βρίσκεις δηλαδή το καλό αλλα δεν τ πράττεις.,.. Η Ηθική δηλαδή του Αριστοτέλη θέτει τον πράττοντα (agent) και τον χαρακτήρα του στο κέντρο και από εκεί παράγει την καλή πράξη, έχει στο κέντρο της τον ενάρετο άνθρωπο, τον φρόνιμο και την σωφροσύνη, ενώ η διαμόρφωση του εναρέτου αποδίδεται στην πραξιολογική άσκηση, την συνήθεια ή «έξι» κι όχι στην διανοητική μάθηση.
Ο Μπαντιού ίσως συγχέει κάπως τα πράγματα συνδέοντας με την «αρνητική» που λες ηθική την αρνητική δεοντική προέλευση της έννοιας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Τα; ανθρώπινα δικαιώματα με αυτή την ιστορική προοπτική γεννήθηκαν στο σημείο της φιλελεύθερης διασφάλισς του πεδίου ελεθερίας του πολίτη με αποκλεισμό των παρεμβάσεων του κράτους, το δικαίωμα δηλαδή είναι αρνητικής φύσεως, επιτρέπει την ελεύθερη πράξη μακράν των παρεμβάσεων του κράτους. Σε αυτό αντιτίθεται η πιο «αριστερή» παράδοση, αν το θέλεις έτσι, της θετικής ελευθερίας, δηλαδή του να δίνονται στον άνθρωπο ή στις κοινωνίες τα μέσα, αναπτυξιακά ή οικονομικά μέσα, να εκδιπλώνουν αυτά τα δικαιώματα ελεύθερης, πραξιολογικά, έκφρασης.
Στα πλαίσια αυτά όμως, επανέρχεται ο αρετολογικός αριστοτελισμός, με φιλόσοφους ή οικονομολόγους όπως ο Αμάρτυα Σεν και η Μάρθα Νιούσμπαουμ, με την θέση ή πρόταση που είναι γνωστή ως «capabilities approach». Αν αρετή ενός όντος είναι η ελεύθερη εκδίπλωση της φύσεώς του, κι ανθρώπινη ευδαιμονία είναι η «ψυχής ενέργεια κατ' αρετήν», η άνθηση του ανθρώπου που εκδιπλώνει στην πλήρη κι απρόσκοπτη ενδελέχειά της την φύση του, αν δηλαδή η ανθρώπινη ευτυχία έγκειται στην «επιτυχία» της κατόρθωσης της φύσεώς του, τότε η διασφάλιση των μέσων να επιτευχθεί αυτή η ευδαιμονία είναι η προσέγγιση που κύρια πρέπει να έχουμε στα ανθρώπινα δικαιώματα, κι αυτή είναι επίσης πρώτιστα μια ηθική στάση που θεμελιώνεται σε μια ηθικά θεμελιωμένη άποψη για τα δικαιώματα, σαν μέσα για μια θετική ύπαρξη που κατορθώει απρόσκοπτα την ανθρώπινη ευδαιμονία.
ΣΑΣ ΚΟΥΡΑΣΑ, ΜΙΛΗΣΑ ΕΚ ΤΟΥ ΠΑΡΑΧΡΗΜΑ ΜΕ ΠΑΓΩΜΕΝΑ ΧΕΡΙΑ ΣΤΙΣ ΣΠΗΛΙΈΣ ΤΗΣ ΑΚΡΟΠΟΛΗΣ, ΌΠΟΥ ΓΕΝΝΗΘΗΕ ΙΣΩΣ ΚΙ Ο HOMO SAPIENS, οριζόμενο έτσι από την ανώτερη αρετή την σοφία ή SAPIENTIA, πλησιέστερον ως θεωρία προς το θείον από ό,τι η ανθρώπινη φρόνηση ή PRUDENTIA.
To παρόν εγράφη σε απάντηση στο σχόλιι του κ . Χατζη-ιωάννου από αναγνωση της Ηθικής του Μπαντιού. Παραθέτω:
«Από την πρώτη κι ολας σελίδα του βιβλίο του μετά τα περιεχόμενα και τον πρόλογο (στην σελίδα 11 του βιβλίου) στην Εισαγωγή δίνει την ερμηνεία της Ηθικής όπως αυτός την ασπάζετα και παραπέμπει αμέσως στον Αριστοτέλη τα Ηθικά Νικομάχειαι:
"Η λέξη Ηθική στα αρχαία ελληνικά αναφέρεται στην αναζήτηση ενός καλού "τρόπου ύπαρξης"ή στη σοφία της πράξης. Με αυτή την ιδιότητα η ηθική είναι το τμήμα της φιλοσοφίας που εντάσσει την πρακτική ύπαρξη στην παράταση του Καλού."
εν ολλίγοις ο Μπαντιού λέει ότι η Ηθική έχει θετικό πρόσημο και σημασία, δηλαδή Καλό είναι να το πράττεις αυτό καθαυτό και όχι απλά να μην πράττεις το Κακό.
Και είναι σε αυτό που αντιδιαστέλλει την πιο έντονη του αντίθεση σε ολόκληρο του το βιβλίο. Δηλαδή σήμερα όλος ο λεγόμενος "Δυτικός" πολιτικός με τους νόμους και τους κανόνες του έχει δημιουργήσει ένα σύστημα ηθικής με αρνητικό πρόσημο δηλαδή πρώτα βρίσκεις ποιο είναι το Κακό και βάζεις κανόνα να μην το πράττεις Ηθική σήμερα έχει καταντήσει απλά να μην πράττεις το Κακό δηλαδή Καλό είναι να μην πράττεις το Κακό.
Ενώ ηθική κατά τον Μπαντιού που ερμηνεύει τον Αριστοτέλη και τους στωικούς για τους οποίους λέει ότι ενέταξαν την Ηθικής στην πρακτική ύπαρξη παράστασης του Καλού είναι να βρίσκεις τι είναι Καλό και να το πράττεις κάνει επίθεση στους μετά το 60 φιλοσόφους (μετά τους Φουκό Αλτασάρ και Λακάν) οι οποίοι προσάρμοσαν εν ολλίγοις την φιλοσοφία τους σε αυτό που επιτάσσει η πρωτοκαθεδρία του λεγόμενου "δυτικού" πολλιτισμού δηλαδή του αδιαμφισβήτου για αυτούς μοντέλου κοινωνικής οργάνωσης του καπιταλισμού με κάποια ψήγματα δημοκρατίας που προσφέρει ο κοινοβουλευτισμός πάνω σε σαθρά ιδεολογήματα που προσεγγίζουν περισσότερο την θεολογία παρά την φιλοσοφία η οποία πρέπει να στηρίζεται στην λογική και όχι στην πίστη».
Σπολλάτη σας
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου
Ένα ιστολόγιο προβληματισμού και διαλόγου...!!!