Η κοινωνία του αύριο που όλοι μας φιλοδοξούμε να χτίσουμε χρήζει ενάρετων ηγετών σε όλο το φάσμα των εξουσιών! Πιστεύω ότι όλοι μας είμαστε ή τουλάχιστον θα έπρεπε να είμαστε εν δυνάμει πολιτικοί!... Επομένως μια ματιά στα αρχαία κείμενα επιβάλλεται, με όρους σημερινούς κι εύκολα κατανοητούς!...Δεν υποστηρίζω σε καμιά περίπτωση ότι θα υποκαταστήσω τους αρχαίους σοφούς!... Εκείνο που απλά υπόσχομαι είναι να προσπαθήσω μέσα από την σειρά ΓΡΑΜΜΑ Σ΄ ΕΝΑΝ ΠΟΛΙΤΙΚΟ να αποτυπώσω στο χαρτί αυτά που εγώ κατάλαβα!... Ελπίζω να τα βρείτε χρήσιμα!...
Αναλλοίωτο κι αιώνιο, αγαπημένε μου πολιτικέ, είναι το δίκαιο που βασίζεται στην ίδια την φύση του ανθρώπου και στην λογική του! Σαν μικρός Θεός, ο άνθρωπος ή σαν εικόνα κι ομοίωσή Του, θέτει τους κανόνες υποχρεωτικής συμπεριφοράς για την ομαλή ένταξή του στο σύνολο και την συμβίωσή του με τους ομοίους του στην προσπάθειά του να ζήσει σ΄ οργανωμένες κοινότητες.
Κοινό, λοιπόν, για όλη την ανθρωπότητα είναι το φυσικό δίκαιο κι αποτελεί μια οργανωμένη προσπάθεια να μπει φραγμός στην κρατική βούληση ως προς την άσκηση του δικαιώματος του πολέμου {Αναφέρω τον πόλεμο δεδομένου ότι εκείνη την εποχή που άρχισε η συζήτηση για την ύπαρξη του φυσικού δικαίου οι "διεθνείς σχέσεις" είχαν μόνο δύο αντικείμενα: τον πόλεμο και τη συμμαχία. Η εμπλοκή του εμπορίου, των μεταφορών κλπ ανήκει σε εξελικτικό επίπεδο των πιο ύστερων εποχών....} και τον τρόπο διεξαγωγής του, αλλά και την ιδέα της διεθνούς ευθύνης, που είναι σύμφωνα με την λογική, επιβεβλημένο να αποδοθεί στα κράτη που τον προκάλεσαν.
Οι σοφιστές τον 6ο & 5ο αιώνα π.Χ. είναι εκείνοι που καινοτόμα εισήγαγαν ως προϊόν σκοπιμότητας το φυσικό δίκαιο που θα ήταν ικανό να προσδιορίσει τη φύση της τάξης που πρέπει να διέπει τις σχέσεις μεταξύ των πόλεων - κρατών. Θεωρούσαν ότι το φυσικό δίκαιο είναι εκείνο που διέπει την εξέλιξη των φυσικών φαινομένων και άρα ο άνθρωπος με την λογική και την βούλησή του μπορεί να διακρίνει το καλό και το κακό και ν΄αποφασίσει ο ίδιος για την κατεύθυνση που θα ακολουθήσει.
Για να λειτουργήσει η λογική επομένως, αγαπημένε μου πολιτικέ, είναι απαραίτητο το "οίδα - γνωρίζω" κατά τον Σωκράτη κι έτσι έννοιες όπως δικαιοσύνη, τόλμη κλπ θεωρούνται αιώνιες και αμετάβλητες οντότητες από τον Πλάτωνα, ο οποίος επιβάλλει την ιδέα της φρόνησης. Ανεξάρτητα λοιπόν από της υφιστάμενες πράξεις των ανθρώπων, η λογική θα πρέπει ως πυξίδα να κατευθύνει τους κυβερνώντες - φιλοσόφους στην άσκηση των καθηκόντων τους. Είναι σαφές ότι το φυσικό δίκαιο έχει το ίδιο κύρος παντού και ανευρίσκεται με την λογική, άποψη την οποία δέχεται κι ο Αριστοτέλης κάνοντας λόγο όπως και οι προηγούμενοι για δικαίωμα που έχουν μόνο οι γνωρίζοντες κι άρα οι έχοντες ευγενή καταγωγή και πλούσια παιδεία.
Οι Στωικοί, περί το τέλος του 3ου π.Χ. αιώνα, λαμβάνοντας υπόψιν την έννοια της λογικής, όπως είχε ήδη αναπτυχθεί, εισήγαγαν στο φυσικό δίκαιο και την έννοια της ισότητας πηγαίνοντας ένα βήμα πιο πέρα και καταλήγοντας στην άποψη ότι η φυσική κατάσταση (φυσικός νόμος) είναι η αρμονία που βλέπουμε γύρω μας και διέπεται από την λογική. Η έννοια του φυσικού νόμου και της ηθικής θεωρούνται ταυτόσημες κι όταν διαταράσσονται και διαφθείρονται από τον εγωισμό των πολιτών θα έπρεπε η ανθρωπότητα, διαμορφώνοντας ανάλογη νομοθεσία, να προβαίνει στον επαναπροσδιορισμό αυτής της σχέσης.
Η τελευταία αυτή φράση που ταυτίζει την έννοια του φυσικού δικαίου με την ηθική ήταν η αιτία που οι άνθρωποι εγκατέλειψαν την λογική που πηγάζει από την μόρφωση και το "οίδα-γνωρίζω" του Σωκράτη κι επέτρεψαν στους κατοπινούς θρησκευτικούς ηγέτες του μεσαίωνα να μεταβάλουν το φυσικό δίκαιο σε θρησκευτικό αναγκάζοντας όλους τους ανθρώπους να γονατίσουν κάτω από τους νόμους - εντολές που ο θεός του Μωυσή έδωσε έτοιμες και σκαλισμένες σε μερικές πλάκες...
Η έννοια του φυσικού δικαίου και του συναποφασίζω έχοντας την γνώση να χρησιμοποιήσω την λογική, περιεβλήθη απόλυτα κατά τα μεσαιωνικά χρόνια από την ηθικοθρησκευτική αντίληψη όλων όσων τιμωρώντας το φθαρτό σώμα σε μια αιώνια κόλαση προσπάθησαν και πέτυχαν να ελέγξουν την άφθαρτη ψυχή μας. Η ανάπτυξη της επιστήμης κι άρα η γνώση που κινεί την λογική, επέφερε το τέλος του μεσαίωνα και την πτώση της εκκλησιαστικής αυθεντίας ανοίγοντας νέους ορίζοντες στη σύγχρονη αντίληψη του φυσικού δικαίου.
Ο Ολλανδός νομομαθής Ούγκο Γκρότιους, το έργο του οποίου υπήρξε σε επιστημονική βάση σπουδαιότατο, απηχώντας τους Έλληνες Στωικούς και θεωρώντας ότι το σύμπαν κυριαρχείται από ένα λογικά δομημένο φυσικό δίκαιο, απάλλαξε τους κανόνες του διεθνούς δικαίου που είχαν εφαρμοστεί στον μέχρι τότε γνωστό κόσμο από την ηθικοθρησκευτική τους βάση και τους προσάρμοσε στις κοινωνικές ανάγκες της κοινωνίας των Ηγεμονιών - κρατών. Σύμφωνα με τον σπουδαίο αυτόν νομομαθή, το φυσικό δίκαιο αποτελείται από το σύνολο των κανόνων που απορρέουν από την ίδια την φύση των ανθρώπων και που τους κάνουν να διαφέρουν από τα ζώα έχοντας σημαία τους την "όρεξη" - βούληση για "ειρηνική συμβίωση" - λογική.
Στην σημερινή εποχή που όλα παραδόθηκαν στις πανίσχυρες διεθνείς αγορές και όπου το δίκαιο ταυτίζεται με τα συμφέροντα των κρατών είναι σχεδόν αδύνατο, αγαπημένε μου πολιτικέ, να εφαρμοστεί το φυσικό δίκαιο αφού φαίνεται να είναι πιο δυσνόητο απ΄ ότι το προερχόμενο από την ανθρώπινη βούληση θετικό δίκαιο, όσον αφορά τουλάχιστον τις έννοιες πάνω στις οποίες έχει οικοδομηθεί!... Οι άνθρωποι καταλαβαίνουν περισσότερο τις έννοιες που μεταφράζονται σε υλικά αγαθά κι αυτό είναι κι εκείνο που πραγματικά τους στερεί και την ικανότητα να δουν πόσο πιο εύκολο είναι για τους ισχυρούς της γης, να τους καθυποτάξουν κάνοντας χρήση ενός δικαίου που στην ουσία δεν μπορεί να υπάρξει.
Ο Pufendorf υποστηρίζει στο έργο του "De iure naturae et gentium" (1972) ότι επειδή δεν υφίσταται νομοθετική βούληση υπεράνω των κρατών δεν μπορεί να υπάρξει και θετικό διεθνές δίκαιο πράγμα το οποίο δεν αμφισβητούν οι μετέπειτα νομικοί οι οποίοι συμβουλεύουν τους ηγεμόνες να εφαρμόζουν εκείνο που επιτάσσει ο φυσικός νόμος, δηλαδή, την αρχή της αλληλεγγύης και της αλληλοβοήθειας (Vettel, "Το διεθνές δίκαιο στη συμπεριφορά των Ηγεμόνων"). Αναγνωρίζουμε το σοβαρό μειονέκτημα του φυσικού δικαίου, που επειδή ακριβώς βασίζεται σε αφηρημένες έννοιες παραγνωρίζει την διαρκώς εξελισσόμενη πραγματικότητα, και διαφοροποιείται έτσι πολύ από τις πράξεις, όμως, το υπό των κυβερνητών κατασκευασθέν θετικό δίκαιο, ενέχει τον κίνδυνο να επιβληθεί, ακόμη και ενάντια στις επιθυμίες της κοινωνίας.
Ο ισχυρός νομοθετεί, απαλλάσσοντας τον εαυτό του ουσιαστικά, δια των νόμων που ο ίδιος θεσπίζει κι επιβάλει (θετικό δίκαιο) παραβιάζοντας έτσι με δικό του νόμο της αρχές της ισότητας και της ελευθερίας, ακόμα κι αυτού τούτου του συντάγματος που είναι ο ανώτερος νόμος ενός κράτους και θα έπρεπε να βασίζεται μόνο στο φυσικό δίκαιο. Η νομολογία είναι γεμάτη από νόμους που επιτρέπουν στις κυρίαρχες τάξεις να κάνουν χρήση της αδικίας ξεδιάντροπα καλυπτόμενες πίσω από το "ότι είναι νόμιμο είναι και ηθικό" ανακατεύοντας εσκεμμένως το φυσικό και το θετικό δίκαιο.
Οι άρχουσες τάξεις που καταφεύγουν σε τέτοιου είδους πρακτικές φροντίζουν να έχουν τυπικά ένα νόμιμο νόμο φτιαγμένο από κρατικούς λειτουργούς που έχουν υποκύψει με ανταλλάγματα στις απαιτήσεις των ισχυρών, αλλά ουσιαστικά είναι ένας άδικος νόμος.... Ένας άδικος νόμος αυτού του τύπου καταργεί την αιτιώδη συνάφεια που πρέπει να υπάρχει ανάμεσα στους κυβερνήτες και τους κυβερνώμενους και σαν μορφή βίας που είναι, ουσιαστικά παραβιάζει τη δημοκρατία, την κοινωνική συνοχή και τον σκοπό αυτού τούτου του νόμου. Σε μια ακραία έκφρασή του, που πάντως είναι πολύ κοντά στις πρακτικές των σημερινών κυβερνητών, θα μπορούσε να επιβάλει ένα σύνταγμα, εφόσον το ψήφιζε η βουλή, που θα εθεωρούντο νόμιμο και που θα καθιέρωνε την δουλεία των ανθρώπων λόγω χρεών, πράγμα που είδαμε να καταργεί ο Σόλωνας χιλιάδες χρόνια πριν...
Από την άλλη, είναι συναφές μεν με την δικαιοσύνη το φυσικό δίκαιο και αποτελεί εγγύηση της έννοιας της αξιοπρέπειας του ανθρώπου, αλλά δύσκολα μπορεί να προσδιοριστεί και να συμφωνηθεί το περιεχόμενο του μια και επικαλείται την λογική που βασίζεται στη γνώση και την αντίληψη του καθενός για το τι είναι δίκαιο σε κάθε συγκεκριμένη περίπτωση. Πάντα ενέχεται ο κίνδυνος, η εκάστοτε εξουσία, χρησιμοποιώντας αφηρημένους όρους, όπως ισότητα ή ελευθερία, να εμφανίσει τον εαυτό της αλάθητο και υπέρτερο του κυρίαρχου λαού, από τον οποίο στερεί την πρόσβαση στη μάθηση και εν είδει ιερατείου επιβάλει την κυρίαρχη ιδεολογία της.
Οι παρενέργειες αυτής της πρακτικής, αγαπημένε μου πολιτικέ, μας είναι ιστορικά γνωστές και φυσικά αναγνωρίζουμε τον ολοκληρωτισμό και την ωμή ισχύ της σημερινής εξουσίας που κατέλυσε κάθε έννοια δικαίου σε μια άνευ προηγουμένου σφοδρή επίθεση στους πολίτες που φαίνεται να μην μπορούν να δουν πια ποιος έχει δίκαιο και ποιος είναι εντεταλμένος να το ορίσει. Γιατί είναι τελείως στρεβλό και αντίθετο με κάθε έννοια δικαίου να βλέπουμε να μας κυβερνούν με κανόνες και εντολές που έχουν θεσπίσει υπόδικοι ακόμη και του κοινού ποινικού κώδικα.
Απαιτείται θεμελιώδης αλλαγή των αξιακών κριτηρίων της κοινωνίας, αληθινή και ξεκάθαρη γνώση των εννοιών της δικαιοσύνης, της λογικής, της ισότητας, της ελευθερίας και άλλων για να καταφέρουμε να ορίσουμε και πάλι τις ζωές μας. Η δημοκρατία δεν είναι κάτι που χαρίζεται κι οι πόλεμοι δεν κερδίζονται από τους "άλλους". Είναι προσωπική υπόθεση του καθενός μας η συνεχής συμμετοχή στους κοινωνικούς αγώνες που θα επιβάλουν στην νομολογία αρχές του φυσικού δικαίου ως ηθικότερου, αλλά δεν πρέπει να μας διαφεύγει το γεγονός ότι όταν η συνείδηση ενδιαφέρεται μόνο για τα αποτελέσματα κι όχι και για την προετοιμασία αυτών, τότε είναι πασιφανές ότι η κοινωνία είναι ολοκληρωτικά ανέτοιμη να αντιληφθεί την επιβεβλημένη συμμετοχή της.
Ακόμα κι αν, επικαλεστεί η κοινωνία υψηλές έννοιες, την ώρα της μεγάλης ανάγκης, την ώρα της επιβεβλημένης επανάστασης, η αντίδραση θα είναι ατελής και καταδικασμένη σε αποτυχία αφού η εφαρμογή των αρχών που επικαλείται τώρα είναι αυτές ακριβώς για τις οποίες αδιαφορεί και δεν αναγνωρίζει όταν δεν θίγουν χειροπιαστά δικαιώματά. Δεν είναι επομένως πολυτέλεια να ασχοληθούμε με υψηλές έννοιες την ώρα της ανάγκης με το πρόσχημα ότι δήθεν δεν έχουμε την δύναμη, ούτε είναι σοφή πράξη μας να μην ασχοληθούμε μ΄αυτές την περίοδο της οικονομικής μας ευμάρειας επειδή δεν τις έχουμε ανάγκη.
Είναι επιβεβλημένο πριν πούμε το ΟΥΤΕ ΕΝΑ ΒΗΜΑ ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΟΝ ΔΙΚΑΙΟ ΑΓΩΝΑ ΜΑΣ να αποκτήσουμε σχετική με την εποχή μας πληρότητα κατανόησης των εννοιών και αληθινά κοινωνική συνείδηση κατάλληλη να στηρίξει τη διαχρονική ισχύ του δικαίου των απαιτήσεών μας και να μην επιτρέψει ποτέ ξανά την ανατροπή τους. Είναι ζήτημα ιδεών, αγαπημένε μου πολιτικέ, κι όχι ιδεολογιών, που αποτελούν απλά ερμηνευτικές των ιδεών απόψεις, εκείνο που αποτελεί τον προωθητικό παράγοντα για όλα τα μεγάλα και θαυμαστά έργα των ανθρώπων κι η ισχύς αυτών των ιδεών, είναι εύκολα αντιληπτό, ότι θα έπρεπε να είναι οπωσδήποτε διαχρονική.
Καλησπέρα Νατάσα πολύ καλό το άρθρο σου ..εύγε!!
ΑπάντησηΔιαγραφή