ΑΧΑΛΙΝΩΤΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ του Τίτου Χριστοδούλου

Γράφει ο Τίτος Χριστοδούλου:

Ο λόγος ενεργεί δεσμευτικά, ως καλό χαλινάρι, πρέσβευε, στην Πολιτεία του ο Πλάτων. Ζητούσε από τους κυβερνήτες φιλοσόφους του να τραβούνε, όντες το «λογικό» μέρος της πολιτείας του, τα χαλινάρια των ορεξάτων, του «ορεκτικού» μέρους της πολιτείας, ώστε να επικρατεί ευταξία και, όπως την αντιλαμβανόταν ο αριστοκρατικός Πλάτων, «δικαιοσύνη».

Πές μου ποιές οι κοινωνικές σου συνθήκες και θα σου πώ τί θα σκεφθείς, θα μου έλεγε ο Μαρξιστής φίλος. Κι ο Πλάτων είχε πλάτες, εξ ού άλλωστε και το παρατσούκλι «Πλάτων» του φιλοσόφου, «βαφτισμένου» ως Αριστοκλή (τό ‘χει το όνομα, πάλι «αριστοκρατία», it’s in the name). Παρεΐτσα πάντα ο φιλόσοφος με τους τυράννους, και δη Τσιτσιλιάνους. Πλούσια η Ελέα των. Όπως κι ο δάσκαλός του Σωκράτης, πάντα με τους νέους της υψηλής αριστοκρατίας των Αθηνών. Ο αλογόμυιγος «οιστριονικός» Σωκράτης, που κατηγορήθηκε, ως άλλος Όσκαρ Ουάιλντ, ότι διέφθειρε τους νέους, άσχετα αν ο πιο διεφθαρμένος από όλους, ο Αλκιβιάδης, είναι εκείνος που ο Σωκράτης αρνήθηκε να διαφθείρει, παρά τα παρακάλια του στεφανηφόρου νεανίου στο Συμπόσιο (πλακουτσομύτη θέλω, τώρα θέλω).

Κι ο Καρλ Πόπερ, με τα μάτια στραμμένα στην υπό τον κομμουνιστικό ζυγό, ή χαλινό, Ευρώπη, έγραφε με οργή κατά των ολοκληρωτικών ιδεών του Πλάτωνος, στο «Ανοικτή Κοινωνία και οι Εχθροί της» (από την ασφάλεια ήδη του LSE όπου είχε καταφύγει). Ο δεύτερος τόμος, ως γνωστόν, συνιστά, στην ιδια γραμμή του κριτικού ρασιοναλισμού κινούμενος (αλλά όχι της… κριτικής θεωρίας της Φραγκφούρτης), επίθεση κατά του μαρξιστικού ολοκληρωτισμού. Αηδόνι, αηδόνι, τί είναι ολοκληρωτισμός, τί μή ολοκληρωτισμός, και τί τ’ ανάμεσό τους;

Και πάλι, τί είναι ελεθερία και τί μη ελευθερία; Σε ένα κόσμο που περισσεύουνε τα «δεν» αλλά χαίρεται την περίσσεια των «αρνητικών ελευθεριών», είναι ελευθερία να σε αφήνουνε ελεύθερο να παίζεις το παιχνίδι των αγορών όπως θέλεις - και με όποια αποτελέσματα έδειξε η οικονομικο-κοινωνική κατάρρευση του 2007 (κι έκτοτε) την ελευθερία των αγορών να έχει; Πόσο κράτος, πόση και τί είδους ελευθερία, πόσος, πού και τί είδους χαλινός, είναι το μεγάλο ερώτημα της πολιτικής.

Τα δικαιώματα των αλόγων κι ο περί χαλινού λόγος

Εκλογές αυτές τις μέρες στη Βρετανία, έφεραν στο προσκήνιο τα ερωτήματα αυτά. Και μάλλον έρχεται το λιγότερο κράτος σε αντικατάσταση του περισσότερου κράτους των Εργατικών της τελευταίας 13ετίας. Περισσότερο κράτος που γνωρίζει η μικτή «middlesex» ανοικονόμητη οικονομία της Κύπρου. Κομμουνιστικής; Πάντως υπό ένα κομμουνιστή (μαρξιστή-λενινιστή) ηγέτη που πήρε συγχαρητήρια από τον καπιταλιστικό Ecnonomist και τους Financial Times – αλλά αυτό είναι από άλλο ανέκδοτο, και μόνο ο σύντροφος Λάκης και ο μικρός «αντιμενσεβίκος» εξάδελφος έβγαλαν εδώ «κόκκινα» σπυράκια. Μικτή οικονομία, όπερ δηλοί (ώ τυχεροί εσείς στην Κύπρο) περισσότερη ανάμιξη και νομή της εξουσίας. Και τα κυνάρια πια από της πελατειακής τραπέζης (να φάνε κι οι φτωχοί του Hilton), αντί της αχαλίνωτης ελευθερίας των μεγάλων αργυρών πηρουνιών στο τραπέζι, των τραπεζιτών.

Αλλά είναι και μέρες, με κατάδηλους παραλληλισμούς, των μεγάλων ιπποδρομιών στην Βρετανία. Τον λόγο έχουν οι χαλινοί των αλόγων, οι χρυσοί χαλινοί των ιπποδρόμων. Ήδη το 1900, ο Εδονίτης της εποχής, Paul Lafargue, εύρισκε λόγους να φθονήσει τους χαλινούς των αλόγων (κι ήρθαν τα χαλινάρια όντως το 1918, μαζί όμως με τις παρωπίδες και το φίμωτρο για να μην χλιμιντρίζει στο παχνί του όπως κι όποτε θέλει). Έγραφε ο Lafargue ότι τα άλογα στον καπιταλισμό εχαίροντο μεγαλύτερης ευνοίας από ό,τι οι μισθωτοί εργαζόμενοι. Οι μίσθαρνοι δηλαδή της ελευθερίας των, αφού για λίγο ψωμί είχαν «το δικαίωμα» να δώσουν προς ενοικίαση την ελευθερία των στο αφεντικό, να φυλακιστούν για δέκα ώρες, εξαντλούμενοι τόσο που στον ελεύθερο χρόνο τους είχαν αρκετή ενέργεια μόνο για να «ρουφήξουν την σουπίτσα τους και να βυθιστούν σε βαθύ ύπνο». Για να αναπαραγάγουν την εργασία, θα έλεγε ο Μαρξ. Ή και… τους ίδιους τους εργάτες, αν τους έχει μείνει λίγη προς τούτο ενέργεια.

Έχουν λόγο λοιπόν να φθονήσουν η πλέμπαγια τα άλογα. Αλλά όχι όλα τα άλογα. Στον Πολιτισμό της Προόδου μας, εξηγούσε ο Lafargue, η κοινωνία των αλόγων είναι επίσης ταξική. Τα προνόμια που χαίρεται η αριστοκρατία των αλόγων είναι τέτοια και τόσα που, αν τα ανθρώπινα κτηνά που τα υπηρετούν δεν είχαν ηθικά καταβαραθρωθεί τόσο ώσε να μην αισθάνονται ντροπή για την κατάντια τους, θα είχαν ξεσηκωθεί ενάντια στους τετράποδους κυρίους των που υπηρετούν. Που τους «δουλεύουν σαν τζόκεϋ, κτενίζουν, περιποιούνται, τρίβουν, τους στρώνουν τα κρεββάτια, τους ξεσκατίζουν και δέχονται αδιαμαρτύρητα δαγκωνιές και κλωτσιές για ευχαριστώ».

Τα αριστοκρατικά άλογα, αντίθετα, δεν δουλεύουν. Κι όταν τρέχουν για εξάσκηση στα λιβάδια βλέπουν με περιφρόνηση τους χωρικούς που χύνουν τον ιδρώτα τους για να οργώσουν και καλλιεργήσουν, ώστε να παραγάγουν το κριθάρι, την βρώμη και το λινάρι ή τριφύλλι που θα θρέψουν τα αριστοκρατικά τετράποδα αφεντικά τους. Έχουν μάλιστα τέτοια αριστοκρατική αξία τα άλογα που δεξιώνονται στους σταύλους των την ανθρώπινη αριστοκρατία. Βάζουν οι λόρδοι και οι σερ τα καλά τους, τα φράκα και τα μονόκλ τους, παίρνουν και τις ωραίες ντάμες τους με τα κρινολίνα και τα καλύτερα πολυόροφα καπέλα τους, για να επισκεφθούν τα άλογα στους σταύλους τους. Η βασίλισσα στο Άσκοτ πάει μάλιστα με την χρυσή της άμαξα, ενώ μερικοί τραπεζίτες του Σίτυ παίρνουν (το είδαμε και δεν το πιστεύαμε) και τα αργυρά κηροπήγια για να στολίσουν τα υπό τον ήλιο τραπεζώματά τους. Σε ορίζουν, ιππότα μου, τα άλογά σου, από τον καιρό του «δημοκράτη» Σόλωνος αυτό.

Ω ναι, έχουν κάθε λόγο οι εργάτες και η πλέμπαγια κάθε υποστρώματος κοινωνικού να ζηλεύουν την αριστοκρατία των αλόγων. Και να αγωνίζονται να αποτινάξουν τα ανθρώπινα δεσμά τους, τις αλυσίδες που δεν ελπίζουν παρά να χάσουν, αφού χρυσούς φαντάζει σε σύγκριση ο χαλινός των αλόγων.

Σκεφθείτε (ή μην σκεφθείτε). Χωρίς τον χαλινό καν του λόγου, ελεύθερο άλογο στη βοσκή και στο παχνί. Και στην ασφάλεια, άλογον και …εξασφαλισμένη, του κομματικού σταύλου. Μην νοικιάζετε την ελευθερία σας. Πωλείστε την μια και καλή, στην καλύτερη προσφορά. Τί έχετε να χάσετε; Μόνο τις αλυσίδες σας. Αλλά, εμείς σας βρήκαμε άλλες!

Titus Londiniensis, εξ Άγγλε Τέρας

Δια το πιστόν, Τίτος Χριστοδούλου